Toerist

Deze week is mijn vakantie aangebroken. Doordat de examens van de universiteit vroeg gepland waren, is dat ongeveer twee weken eerder dan ik eerst had verwacht. Was ik eerst nog bang om me te vervelen, intussen weet ik dat het helemaal geen probleem is nog een tijdje hier te zijn. Deze stad heeft zoveel te bieden en vooral met het mooie weer dat intussen is aangebroken (hopelijk blijft dat ook nog even zo) vermaak ik me hier nog heel prima als toerist.

Ik heb deze week onder andere nog een paar obscure musea bezocht; de huizen van Kirov en Zotsjenko. Kirov was een belangrijke functionaris in de communistische partij totdat hij populairder werd dan Stalin en daardoor uit de weg geruimd is in 1934. Dit gebeurde trouwens op de drempel van het Smolny-instituut, waarbij natuurlijk pas na de uiteenvalling van de Sovjet-Unie de rol van Stalin in deze moordaanslag bekendgemaakt is.  Een tragisch einde, maar tijdens zijn leven had hij in Leningrad (zoals de stad toen heette) wel een zeer prettig onderkomen met veel ruimte en luxe voor die tijd. Het was een verdieping in een herenhuis op één van de noordelijke eilanden van Petersburg die, zoals dat toen ging, onteigend was van de adellijke familie die er woonde.

Huis Kirov

Kirov is vooral bekend geworden om zijn aandeel in de industrialisatie van de Sovjet-Unie, maar was ook een heel belezen man die in zijn vrije tijd aria’s zong uit bekende opera’s en dol was op de jacht. Het huis staat dan ook vol boeken en opgezette dieren. Of hij de ijsbeer op de vloer van zijn werkkamer (zie foto) ook zelf geschoten heeft is me overigens niet helemaal duidelijk geworden. Misschien op dezelfde manier zoals Poetin vorig jaar een tijger neergeschoten heeft (dat wil zeggen: verdoofd voor onderzoeksdoeleinden). Deze werd later door wetenschappers herkend als een exemplaar uit een dierentuin in het oosten van het land die voor de gelegenheid in de buurt van Poetin werd uitgezet. Maar dat is weer een ander verhaal.

Het contrast van de luxe waarin Kirov woonde kon bijna niet groter zijn met het appartement van de schrijver Zotsjenko die slechts een eenvoudige kamer bewoonde in een ‘kommoenalka’. Dit is een gemeenschappelijke woning waarbij je slechts een kamer bewoont en de keuken en het sanitair deelt met anderen. Het aantal anderen varieert ongeveer van 4 tot soms wel 20 bewoners. In Petersburg, als stad van de tsaren, kwamen dit soort woningen veel voor omdat er veel grote herenhuizen waren waar leden van de adel woonden, die vervolgens opgedeeld werden in onderkomens voor het volk. Ook tegenwoordig bestaan ze nog als goedkoop alternatief, maar lang niet altijd nog in goede staat verkerend. De Russen met wie ik over deze woonvorm gesproken heb, waren niet erg positief over deze woningen. Behalve de weinige privacy moest je ook altijd op de hoede zijn voor huisgenoten die kritische opmerkingen aan de KGB konden doorspelen.

Huis Zotsjenko

Zotsjenko was een schrijver van satirische verhalen in de Sovjet-Unie. Volgens zeggen tovert het noemen van zijn naam nog steeds bij elke Rus een glimlach op het gezicht. Het zijn heel grappige, maar (voor de goede lezer) ook maatschappijkritische verhalen. Om die reden is Zotsjenko eind jaren ’40 in ongenade gevallen bij de partijleiding en kreeg hij een publicatieverbod. De rehabilitatie kwam pas na zijn dood in 1959. Geen verhaal om erg vrolijk van te worden, maar toch spreken deze huizen van historische personen me erg aan. Het is wel bijzonder om in een persoonlijke omgeving een idee te krijgen van het leven van die persoon. Ook grappig is dat je vaak de enige bezoeker bent, aangezien het niet de meest populaire musea zijn. Voordeel is dat je dan vaak een prive-rondleiding krijgt van vriendelijke oude dametjes die blij zijn dat er zich nog iemand interesseert voor hun museum.

Met Esther heb ik deze week ook nog een uitje naar Kronstadt gemaakt. Kronstadt is een eiland in de Finse baai, ongeveer een uur met een marsjroetka (minibus) die je er voor 60 roebel (anderhalve euro) naartoe brengt. Vanwege de militaire basis op het eiland is namelijk in 1983 besloten een weg ernaartoe aan te leggen. De route is dan ook heel mooi door een soort afsluitdijkeffect, maar dan met een goed uitzicht op de skyline van Petersburg. Het eiland zelf is eigenlijk helemaal niet zo bijzonder, maar vanwege het historie van het eiland wilde ik er toch graag een keertje naartoe.

Peter de Grote

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Al in 1704 werd dit eiland door Peter de Grote versterkt als verdedigingswerk voor de stad. Deze functie heeft Kronstadt ook gehouden tot 1996, waarbij het voor buitenlanders een gesloten gebied was. Ondanks dat Kronstadt nog steeds een belangrijke marinebasis is is het stadje op het eiland tegenwoordig erg ingeslapen en behalve de marinekathedraal in byzantijnse stijl en wat beelden en kanonnen her en der, zie je vooral veel verval in de huizenblokken en fabrieken. Toch is het er juist door de rust en het groen ook erg aangenaam wandelen als je uit de drukke stad komt.

De Marinekerk, die door de recente restauratie een beetje aandoet als een Disney-uitvoering

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Historisch interessant vind ik de verhalen van de opstanden die er onder de matrozen uitgebroken zijn tegen het heersende regime. Dit gebeurde namelijk zowel in 1825 (samen met de Dekabristen) als in 1917 (met de Bolsjewieken) tegen de tsaar, maar ook in 1921 juist tegen het regime van de Bolsjewieken. Deze laatste rebellie werd vanzelfsprekend doodgezwegen in de Sovjetgeschiedschrijving, maar de vele slachtoffers die in deze strijd gedood werden of naar de Goelag gestuurd, hebben intussen wel de eer gekregen die hen toekomt.

Een andere excursie die ik zelf nog gemaakt heb, is van een heel andere orde. Ik bedacht me dat ik nog nooit aan de oostelijke kant van de rivier de Neva was geweest. Toen ik daar een keer over sprak met Gerhard, van het NIP, vertelde hij me dat deze wijk de bedenkelijke bijnaam ‘reet van de stad’ draagt vanwege het bijzonder troosteloze karakter van de rijen woonkazernes, zoals de flats uit de communistische tijd ook wel genoemd worden. Ik liet me niet afschrikken, maar toen ik uit de metro stapte op de ‘Prospekt der Bolsjewieken’ zakte de moed me al in de schoenen. Het contrast met de officiële naam van dit deel van de stad dat in het Russisch  ‘веселый поселок’ heet en zoveel betekent als vrolijke nederzetting, was enorm. Al heb ik zelf in het begin van mijn verblijf in een buitenwijk gewoond, dit spant toch wel de kroon in het aantal deprimerende gebouwen. En dan te bedenken dat het nu nog zomer is… Ik heb wat foto’s gemaakt zodat jullie zelf kunnen oordelen, maar me toen snel weer naar de metro gespoed om terug te kregen naar het mooie historische centrum.

Het uitzicht als je uit de metro stapt

 

 

 

 

 

 

 

 

Tenslotte hadden we deze week nog de EK-wedstrijd tegen Denemarken. Over de teleurstellende uitslag ga ik het maar niet hebben, maar ondanks dat was het wel een gezellige avond. De Nederlandse Vereniging van Petersburg had namelijk een kroeg geregeld waar we de wedstrijd konden bekijken samen met leden van de Deense gemeenschap. Een erg leuk idee, al moesten we toch nog van kroeg verhuizen omdat de verbinding niet werkte. Niet alles gaat altijd vanzelf in dit land, maar een oplossing is vaak wel snel gevonden. Omdat voetbal ook in Rusland erg populair is (ze zijn dan ook erg trots op hun eerste overwinning op de Tsjechen) is er aan kroegen waar de wedstrijden worden uitgezonden namelijk geen enkel gebrek.

Normaalgesproken zoek ik Nederlanders in het buitenland niet echt op, maar vind een wedstrijd van het Nederlands elftal wel een uitzondering waard. De mensen van de vereniging zijn overigens niet bijzonder interessant. Het is vooral een mannenclub van werknemers van bedrijven hier die elkaar juist wel graag opzoeken en, naar mijn idee, minder interesse hebben in het land waar ze wonen. Al heeft een aanzienlijk deel dan wel weer een Russische vrouw heb ik begrepen. De teleurstelling van het verlies op de Denen heb ik vervolgens met Esther en drie cursisten van mijn groep van het NIP weggedanst in een gezellig café.